به گزارش خبرنگار ایمنا، هوش‌مصنوعی اهمیت بسیاری در زندگی انسان دارد و اگر بخواهیم در رابطه با تأثیرات آن صحبت کنیم، باید گفت که تحولات بسیار گسترده و خیره‌کننده‌ای در انتظار دنیا است؛ به همین دلیل اگر کشوری نتواند خود را به این سیر تحول سریع و تغییرات پیچیده برساند، رقابت‌پذیری خود را در عرصه تولید از دست خواهد داد و به تدریج با شکست مواجه می‌شود. در چنین شرایطی که هوش‌مصنوعی به‌شدت در زندگی انسان گسترش پیدا می‌کند و بسیاری از مشاغل را از انسان‌ها می‌گیرد، مباحث مختلفی از جمله اخلاق ربات‌های هوشمند مطرح می‌شود که این مبحث تحت عنوان اخلاق هوش‌مصنوعی شناخته شده است.
اخلاق هوش‌مصنوعی بخشی از اخلاق تکنولوژی است که به‌صورت خاص به ربات و هوش‌مصنوعی تعلق دارد و بیشتر راجع به نحوه رفتار و عملکرد هوش‌مصنوعی با انسان و بالعکس آن است. در اخلاق هوش‌مصنوعی به بررسی حقوق ربات‌ها و درستی یا نادرستی جایگزین شدن آن‌ها در نقش‌های انسانی نیز پرداخته می‌شود. به طور کلی فناوری هوش‌مصنوعی جایگاه ویژه‌ای در زندگی انسان‌ها و آینده بشریت دارد به همین دلیل پرداختن به اخلاق ربات‌ها و در نظر گرفتن حقوق متقابل بین انسان‌ها و ماشین‌های هوشمند نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای بررسی بیشتر اخلاق هوش‌مصنوعی و شناخت بیشتر این حوزه با حامد شهبازی، دکترای هوش‌مصنوعی و رباتیک گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
منظور از اخلاق هوش‌مصنوعی چیست؟
بحث اخلاق هوش‌مصنوعی یکی از مباحث مطرح در حوزه تکنولوژی است که پیرامون مسائل و بایدها و نبایدهایی که در حوزه فناوری و هوش‌مصنوعی وجود دارد، صحبت می‌کند. بخشی از مباحث اخلاق هوش‌مصنوعی به نحوه رفتار ماشین‌های هوشمند با انسان می‌پردازد و بخش دیگری از آن نحوه برخورد انسان‌ها با هوش‌مصنوعی را مشخص می‌کند.
در اخلاق هوش‌مصنوعی چه مباحثی مطرح است؟
بخشی از دانش اخلاق هوش‌مصنوعی در رابطه با بررسی حقوق انسان‌ها در برابر ماشین‌ها است؛ درواقع این حوزه از دانش مشخص می‌کند که ماشین‌های هوشمند چگونه باید با انسان‌ها برخورد کنند، نحوه رفتارشان باید چگونه باشد و به چه مسائلی باید احترام بگذارند.
در اخلاق هوش‌مصنوعی چه حقوقی مورد توجه است؟
با توجه به گسترش فراوان مباحث هوش‌مصنوعی و درگیری این فناوری با زندگی انسان در حوزه‌های مختلف، قاعدتاً حقوقی شکل می‌گیرد که توسط ماشین‌ها و ربات‌های هوشمند باید رعایت شود و این حقوق متعلق به انسان‌ها است. از جمله حقوقی که ماشین‌ها در قبال انسان‌ها باید رعایت کنند، می‌توان به منتشر و گسترش ندادن اطلاعات شخصی کاربران، احترام به انسان‌ها، برخورد عادلانه و منصفانه با کاربر و حقوق مختلفی که پیرامون برخورد خشونت‌بار ربات با انسان مطرح می‌شود، اشاره کرد. به طور کلی مباحثی که در حوزه اخلاق مطرح است مورد توجه دانش اخلاق هوش‌مصنوعی قرار دارد و باید حقوق مربوط به این حوزه از طرف ماشین‌های هوشمند مورد توجه قرار بگیرد.
هوش‌مصنوعی در مقابل انسان‌ها چه حقوقی دارد؟
به صورت متقابل نیز حقوقی برای هوش‌مصنوعی در نظر گرفته می‌شود که باید توسط انسان‌ها رعایت شود؛ البته پیرامون این مباحث خیلی صحبت نشده است و حقوق ربات‌ها بیشتر مربوط به آینده‌ای است که ربات‌های پیشرفته‌تر و با قابلیت خودآگاهی بیشتر در جامعه حضور دارند.
از جمله حقوقی که برای هوش‌مصنوعی در نظر گرفته شده، این است که انسان‌ها تا زمانی که ربات فعال است از آن استفاده کنند، ربات را تخریب نکنند و مباحث غیراخلاقی را به ماشین‌های هوشمند آموزش ندهند. به طور کلی مبحث حقوق هوش‌مصنوعی متعلق به آینده تکنولوژی است و فعلاً در فیلم‌های علمی-تخیلی مطرح می‌شود؛ درواقع عمده مباحث اخلاق مربوط به حقوقی است که هوش‌مصنوعی باید به آن احترام بگذارد.
جایگاه اخلاق در هوش‌مصنوعی چگونه است؟
به طور کلی حوزه اخلاق یکی از مسائل پیچیده فلسفی محسوب می‌شود که پیرامون بایدها و نبایدها صحبت می‌کند و یکی از پیچیده‌ترین مباحث علم فلسفه به‌شمار می‌رود. فلسفه اخلاق عمدتاً برگرفته از علم جهان‌شناسی و شناخت انسان‌ها از محیط پیرامون است که فرمول، رابطه و معادله دقیقی برای مشخص کردن آن وجود ندارد.
همان‌طورکه انسان‌های باورمند به جهان آخرت از یک فلسفه اخلاق برخوردار هستند و انسان‌های مادی‌گرا نیز فلسفه اخلاق متفاوتی دارند در تکنولوژی هوش‌مصنوعی و ربات‌ها نیز گونه‌ای از فلسفه اخلاق وجود دارد که قاعدتاً توسط طراحان سامانه‌های هوشمند به‌وجود ماده و داخل ماشین‌ها و ربات‌ها تعبیه می‌شود؛ درواقع می‌توان گفت که فلسفه اخلاق هوش‌مصنوعی توسط طراحان این حوزه ایجاد می‌شود.
فلسفه اخلاق چگونه در درون ماشین‌های هوشمند شکل می‌گیرد؟
فلسفه اخلاق جزو مباحث بایدها و نبایدها است؛ درواقع این دانش متشکل از قواعد و اصولی است که در داخل یک ماشین هوشمند تعبیه شده و این ماشین نسبت به این قواعد مسئول است. ماشین‌های هوشمند ملزم هستند که پیش از انجام کاری تمام قواعد تعریف شده را مدنظر بگیرند.
این قواعد توسط مجموعه‌ای از پایگاه‌های داده و با استفاده از یک منطق توصیفی که بیشتر جنبه ریاضیاتی دارد، توسط زبان‌های هوش‌مصنوعی نگاشته می‌شود و داخل فناوری هوشمند تزریق می‌گردد؛ درواقع مباحث «اگر، آنگاه» مشخص می‌کند که «اگر» اتفاقی رخ‌داد «آنگاه» ماشین هوشمند چه واکنشی باید نشان بدهد که این قواعد قاعدتاً توسط طراح سامانه‌های هوش‌مصنوعی نوشته می‌شود.
